Onafhankelijk advies
Wereldwijd Nederlands netwerk
Ruim 7 jaar ervaring
Nieuws9 februari 2022

Impact van asset freeze op internationaal zakendoen

Internationaal ondernemen loont, maar er komen ook veel (administratieve) werkzaamheden bij kijken. Bedrijven zijn bekend met het doen van bijvoorbeeld de exportaangifte en het betalen van invoerheffingen. Het naleven van internationale sanctiemaatregelen, zoals de asset freeze, is daarentegen nog relatief onbekend. Omdat het overtreden van de asset freeze verstrekkende gevolgen kan hebben, zoals hoge boetes, reputatieschade of zelfs een gevangenisstraf, is bekendheid met deze maatregel van groot belang. Hoe zorg je er als exporteur, logistieke dienstverlener of financiële onderneming voor dat jouw bedrijf de asset freeze naleeft?

Internationale sancties

Bij internationaal zakendoen kan je als bedrijf worden geconfronteerd met internationale sanctieregimes. Sancties worden ingesteld door onder andere de Verenigde Naties (“VN”), de Europese Unie (“EU”) en de Verenigde Staten (“VS”) om ongewenst gedrag van personen, bedrijven, organisaties of landen te doen veranderen.[1] Bij sanctiemaatregelen kun je denken aan wapenembargo’s, handelsrestricties en reisbeperkingen voor gesanctioneerde personen. Daarnaast kan de zogenaamde asset freeze worden ingesteld. De asset freeze, oftewel de bevriezingsmaatregel, is één van de meest ingrijpende sanctiemaatregelen, omdat de naleving ervan door velen als zeer complex wordt ervaren.

In feite een verbod op zakendoen

De asset freeze houdt in de eerste plaats in dat eenieder (waaronder bedrijven, banken en verzekeraars) verplicht is om alle tegoeden en economische middelen van gesanctioneerde partijen met onmiddellijke ingang te bevriezen.[2] Echter gaat de asset freeze verder dan dat. Ten tweede is het namelijk verboden om tegoeden en economische middelen beschikbaar te stellen aan gesanctioneerde partijen. In feite komt dit neer op een verbod om zaken te doen met gesanctioneerde partijen.

Impact op het bedrijfsleven

Indien je als bedrijf direct handelt met een gesanctioneerde entiteit of persoon, is het relatief eenvoudig om na te gaan of dit is toegestaan. Het venijn zit hem met name in transacties waarbij je niet direct, maar indirect handelt met een gesanctioneerde entiteit of persoon. Een bedrijf dat eigendom is van, of onder zeggenschap staat van, een gesanctioneerde partij, wordt namelijk zelf ook gekwalificeerd als gesanctioneerde partij. Dat betekent in feite dat alle beperkende maatregelen die gelden tegen de gesanctioneerde partij ook gelden tegen de niet-gesanctioneerde partij. Als bijvoorbeeld bedrijf X voor meer dan 50% in handen is van gesanctioneerd bedrijf Y, kwalificeert bedrijf X ook als een gesanctioneerd bedrijf. Het is dan in principe verboden om zaken te doen met bedrijf X.[3] Analyseren of je (in)direct zakendoet met een gesanctioneerde partij vergt dus een grote inspanning van bedrijven. Bij het verrichten van onderzoek naar de betrokken partijen bij een transactie, kan het daarom nuttig zijn om advies in te winnen van externe adviseurs.

Daarnaast heeft de asset freeze gevolgen voor internationaal handelende bedrijven omdat de EU regelmatig nieuwe sancties uitvaardigt die moeten worden nageleefd. Zo werd in 2020 het nieuwe EU-Mensenrechtensanctieregime[4] ingevoerd en werden er in 2021 maatregelen ingesteld tegen partijen in onder meer Belarus, China, Rusland, Turkije en Oekraïne. Het is daarom belangrijk om alert te zijn wanneer je internationaal zakendoet met de genoemde of andere risicolanden.

Hoge kosten bij niet-naleving

Het overtreden van de asset freeze kan verstrekkende gevolgen hebben. Zo kan een bedrijf aanzienlijke reputatieschade oplopen, klanten verliezen en financieringsmogelijkheden mislopen (omdat banken bijvoorbeeld niet bereid zijn het risico van niet-naleving op zich te nemen). Onder het Nederlands recht is het overtreden van de bevriezingsmaatregel bovendien strafbaar op grond van de Wet op de economische delicten. Dit kan leiden tot hoge boetes.[5] Zo kan een bedrijf worden veroordeeld tot het betalen van een geldboete van maximaal EUR 900.000 of een boete van maximaal tien procent van de jaaromzet.[6]

Bovendien kunnen bestuurders en andere feitelijk leidinggevenden strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld bij overtreding van de asset freeze. Voor personen staat op niet-naleving van sanctiewetgeving een gevangenisstraf van maximaal zes jaar, een taakstraf of een geldboete van maximaal EUR 90.000.[7] Zo heeft de rechtbank Oost-Brabant een man veroordeeld tot een gevangenisstraf van 20 maanden, waarvan 4 maanden voorwaardelijk, voor het beschikbaar stellen van economische middelen aan een gesanctioneerde partij uit Iran.[8]

Interne compliance procedures

Ook voor internationaal handelende bedrijven, waaronder het mkb, is het naleven van de asset freeze dus verplicht. De hoogte van het bedrag van de transactie is hierbij niet van belang. Zelfs het ter beschikking stellen van een klein bedrag aan een gesanctioneerde partij is strafbaar. Als je bedrijf regelmatig internationaal zakendoet, is het dus raadzaam om interne compliance procedures op te stellen. In een intern compliance programma kan bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid voor compliance worden gedelegeerd aan een afzonderlijke afdeling of een specifiek persoon. Daarnaast is het aan te raden om een protocol op te stellen met een stappenplan dat moet worden afgelopen bij het aangaan en goedkeuren van een internationale transactie. Op die manier kan je bedrijf compliance verankeren in de organisatiestructuur en in de sales- en exportprocessen.

Hulp nodig?

Voordat je een internationale transactie goedkeurt, is het van belang om de bij een transactie betrokken partijen te screenen, vooral als het om een internationale transactie gaat. Je kan hiervoor de relevante sanctielijsten van de EU raadplegen (zie bijvoorbeeld sanctionsmap.eu en de EU consolidated list of financial sanctions). Tijdens de screening bepaal je of een zakelijke relatie voor meer dan 50% eigendom is van of onder controle staat van een gesanctioneerde entiteit. Omdat je ook de eigendoms- en zeggenschapsstructuur van handelspartners moet bepalen, kan het naleven van de asset freeze uitdagend zijn. Als je hulp nodig hebt bij het screenen van partijen of het opstellen van nalevingsprocedures, dan kan je hierover extern advies inwinnen. Op deze manier bevordert jouw bedrijf de naleving van wet- en regelgeving, terwijl je profileert van de mogelijkheden van internationaal zakendoen.

[1] Ministerie van Buitenlandse Zaken (2022), ‘Beleid voor internationale sancties’.

[2] Zie bijvoorbeeld artikel 2 van Verordening (EU) 2019/1890 van de Raad van 11 november 2019 betreffende beperkende maatregelen in het licht van ongeoorloofde booractiviteiten van Turkije in het oostelijk deel van de Middellandse Zee.

[3] Europese Commissie (2021), ‘Commission Guidance Note on the Implementation of Certain Provisions of Council Regulation (EU) No 401/2013’.

[4] Verordening (EU) 2020/1998 van de Raad van 7 december 2020 betreffende beperkende maatregelen tegen ernstige schendingen van de mensenrechten en Besluit (GBVB) 2020/1999 van de Raad van 7 december 2020 betreffende beperkende maatregelen tegen ernstige schendingen van de mensenrechten.

[5] De straffen die kunnen worden opgelegd in Nederland vloeien voort uit artikel 2(2) en artikel 3 van de Sanctiewet 1977 jo. artikel 1(1) van de Wet op de Economische delicten.

[6] Artikel 6(1)(1) van de Wet op de economische delicten.

[7] Artikel 6(1)(1) van de Wet op de economische delicten.

[8] ECLI:NL:RBOBR:2017:4666, Rechtbank Oost-Brabant, 01/994023-16.

Auteurs

Sebastiaan Bennink

E: sebastiaan.bennink@batradelaw.com

T: +31 6 1268 6437

Shanne Verkerk

E: shanne.verkerk@batradelaw.com

T: +31 6 1170 2269

Frederik van Til

E: frederik.vantil@batradelaw.com

T: +31 (0)20 308 5918

Bron: BenninkAmar Advocaten 

Meer over deze organisatie

Bennink Dunin-Wasowicz Advocaten

Sebastiaan Bennink

Sebastiaan Bennink, Partner

Meer info