Werken met ZZP’ers in Duitsland: kansen én aandachtspunten
Regelmatig schakelen Nederlandse ondernemers zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) in voor werkzaamheden over de grens. Duitsland biedt volop kansen: het tekort aan vakmensen is groot en de Duitse markt waardeert vakbekwame specialisten. Wie als ondernemer of ZZP’er actief wil zijn in Duitsland, moet zich goed voorbereiden.
Grensoverschrijdend werken: aantrekkelijk maar niet zonder risico
Dankzij de open grenzen binnen de EU kunnen Nederlandse ZZP’ers relatief eenvoudig in Duitsland aan de slag. Ze bieden opdrachtgevers flexibiliteit en specialistische kennis, zonder de verplichtingen van een dienstverband. Maar: de handhaving van de regels is in Duitsland veel strikter.
Schijnzelfstandigheid (Scheinselbständigkeit): een serieus risico
Een belangrijk risico is de kwalificatie als schijnzelfstandige (Scheinselbständiger). Dit is het geval wanneer iemand op papier zelfstandig is, maar in de praktijk als werknemer wordt behandeld. In Duitsland wordt dit onder andere getoetst aan:
- geen hiërarchisch gezag,
- geen integratie in de organisatie van de opdrachtgever,
- eigen ondernemersrisico, bijvoorbeeld het gebruik van eigen materialen en middelen.
Een alarmsignaal is bijvoorbeeld wanneer een ZZP’er functioneert als onderdeel van een team van werknemers, zonder duidelijk afgebakende eigen opdracht.
De gevolgen kunnen groot zijn: de Duitse autoriteiten kunnen vaak 30 jaar met terugwerkende kracht sociale premies vorderen. Ook loonbelasting wordt met terugwerkende kracht geint. Bovendien kan de directeur van de Duitse opdrachtgever persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Regelmatig is zelfs strafvervolging mogelijk wegens belastingontduiking en socialverzekeringsfraude.
Bouwsector: inhouding van 15 % zonder vrijstellingsverklaring
Voor ZZP’ers die in Duitsland bouwdiensten verrichten, geldt een bijzondere regeling. In die gevallen is het sterk aan te raden een zogenoemde Freistellungsbescheinigung aan te vragen bij het Duitse Finanzamt (belastingkantoor). Zonder deze verklaring is conform § 48b EStG (Duitse inkomstenbelasting) de Duitse opdrachtgever wettelijk verplicht om 15% van het factuurbedrag in te houden en af te dragen aan de Belastingdienst op grond van § 48b Einkommensteuergesetz (EStG).
Hoewel een ZZP’er formeel niet verplicht is om deze verklaring aan te vragen, is het bedrijfseconomisch onverstandig om dit achterwege te laten. Zonder vrijstelling moet de ZZP’er het ingehouden bedrag via een terugvorderingsprocedure bij het Finanzamt zien terug te krijgen – een proces dat maanden kan duren en tot liquiditeitsproblemen kan leiden.
Daarnaast geldt voor ambachtelijke bouwactiviteiten: als deze onder Anlage A van de Handwerksordnung vallen, is een inschrijving bij de Handwerkskammer verplicht voordat de werkzaamheden in Duitsland gestart mogen worden.
Ambachten en toelatingseisen
Veel ZZP’ers voeren werkzaamheden uit die onder de Duitse ambachtenwet (Handwerksordnung) vallen, zoals installatiewerk, schilderwerk, of metselwerk. In dat geval is vooraf een inschrijving bij de Handwerkskammer verplicht. Zonder deze toelating mag de ZZP’er de werkzaamheden in Duitsland niet uitvoeren – overtreding kan leiden tot hoge boetes. Wanneer een ZZP’er, ondanks deze verplichting, niet in het ambachtenregister is ingeschreven, wordt hij als schijnzelfstandige beschouwd.
Juridische aandachtspunt: contract én praktijk moeten kloppen
In Duitsland geldt: wat op papier staat is niet genoeg. Dit betekent dat de autoriteiten beoordelen op basis van de praktijk. Zelfs als een overeenkomst formeel een opdrachtovereenkomst is, kan deze als verkapte arbeidsovereenkomst worden aangemerkt als de feitelijke werksituatie daartoe aanleiding geeft.
Als zich tijdens het werk een ongeval voordoet en sprake is van schijnzelfstandigheid, kan de opdrachtgever zelfs volledig aansprakelijk worden gesteld voor de kosten van de wettelijke ongevallenverzekering.
Belangrijk!: Als men in Duitsland belasting- en socialverzekeringsbijdrages zou moeten afdragen en dit niet doet, dan lijdt dit tot persoonlijke aansprakelijkheid van de directeur(en).
Samenvatting: 5 tips voor veilig werken met ZZP’ers in Duitsland
1. Toets de status van de ZZP’er vooraf aan de Duitse criteria
2. Zorg voor heldere contracten, waarin de zelfstandigheid goed is vastgelegd – inclusief eigen werkwijze, materialen en verantwoordelijkheden.
3. Check toelatingseisen zoals inschrijving bij de Handwerkskammer bij ambachtelijke beroepen.
4. Vraag bij bouwprojecten een Freistellungsbescheinigung aan om inhouding van 15% bronheffing te voorkomen.
5. Voorkom integratie in het bedrijf van de opdrachtgever – laat de ZZP’er zelfstandig werken, los van hiërarchische structuren.
Vragen over het inzetten van ZZP’ers in Duitsland?
Alpmann Fröhlich adviseert je graag over de juridische en fiscale spelregels. Met de juiste voorbereiding voorkom je problemen achteraf – en benut je veilig en verantwoord de kansen van de Duitse markt. Neem contact op voor advies op maat.
Vragen over schijnzelfstandigheid, bouwdiensten of registratieverplichtingen?
Neem dan vrijblijvend contact op met Alpmann Fröhlich
