Hervorming EU-Designrecht – meer bescherming, meer concurrentie, meer duidelijkheid?

De Europese Unie werkt aan een ingrijpende hervorming van het designrecht. Doel: de regels moderniseren en aanpassen aan digitalisering en nieuwe technologieën. Maar wat betekent dit voor jou als ondernemer in de praktijk?

Waarom een hervorming?

Het huidige EU-designrecht is verouderd. Het dateert uit een tijd waarin digitale producten, apps en gebruikersinterfaces nog niet bestonden. Tegenwoordig ontstaan veel ontwerpen digitaal – vaak zelfs volledig zonder fysieke vorm. De hervorming moet deze realiteit weerspiegelen en bedrijven beter beschermen.

Voor wie is dit relevant?

De wijzigingen raken alle sectoren waar design een rol speelt: productdesign, mode, meubels, technologie, auto-industrie, creatieve sector en kunst. Ondernemers en ontwerpers moeten zich afvragen: hoe kan ik mijn innovatie in de toekomst het beste juridisch beschermen?

Belangrijkste veranderingen op een rij:

1. Harmonisatie en modernisering

Tot nu toe bestaan er op nationaal niveau (bijvoorbeeld in Duitsland, Frankrijk enzovoort) en op EU-niveau deels verschillende regelingen. Deze worden nu beter op elkaar afgestemd en vereenvoudigd. Dat moet het voor bedrijven makkelijker maken hun designs te beschermen.

2. Uitbreiding naar digitale designs

In de toekomst zullen ook digitale designs, zoals voor apps of grafische gebruikersinterfaces (bijvoorbeeld de bediening van een navigatiesysteem), beter beschermd kunnen worden. Dit geldt echter niet voor computerprogramma’s zelf. 3D-modellen en animaties konden eerder al worden geregistreerd, maar de hervorming verduidelijkt dit nogmaals expliciet.

3. Reparatieclausule – meer concurrentie bij vervangingsonderdelen

Een belangrijk en consumentvriendelijk onderdeel van de hervorming is de invoering van de reparatieclausule. In de toekomst mogen reserveonderdelen – bijvoorbeeld voor auto’s of huishoudelijke apparaten – ook door derde fabrikanten worden aangeboden, zonder toestemming van de rechthebbende. Voorwaarde is wel dat deze uitsluitend worden gebruikt voor reparatie en het herstel van het oorspronkelijke uiterlijk van het product.

Deze maatregel bevordert de concurrentie op de markt en kan leiden tot lagere prijzen voor consumenten. Vooral in de automobielsector wordt een grote impact verwacht, omdat juist daar veel vraag is naar betaalbare vervangingsonderdelen.

Toch blijven er vragen bestaan: hoe zal deze clausule in de praktijk worden toegepast? En hoe kan juridisch worden gewaarborgd dat het gebruik echt beperkt blijft tot reparatie en herstel?

4. Designs door Kunstmatige Intelligentie – wie is rechthebbende?

Steeds vaker worden nieuwe designs en productontwerpen ontwikkeld met behulp van kunstmatige intelligentie (AI). Maar wie is in dat geval de rechthebbende? De AI zelf, de programmeur of de gebruiker? De huidige hervorming van het EU-designrecht geeft hierop nog geen antwoord. Juridische experts pleiten al geruime tijd voor duidelijke en bindende regels.

Daarnaast brengt het gebruik van AI-gegenereerde designs aanzienlijke risico’s met zich mee. De door AI gegenereerde inhoud kan namelijk auteursrechten van derden schenden. Wanneer de gebruikte bronnen niet kunnen worden gecontroleerd en de noodzakelijke gebruiksrechten of licenties ontbreken, ontstaat een groot risico op inbreuk op intellectuele eigendomsrechten. Ondernemers wordt daarom sterk afgeraden om zonder zorgvuldige juridische toetsing AI-ontwerpen te gebruiken.

5. Eenvoudigere registratie en meer flexibiliteit

Het wordt in de toekomst een stuk eenvoudiger en flexibeler om een design te registreren en juridisch te beschermen. Ondernemers krijgen de mogelijkheid om hun designaanvraag online in te dienen en daarbij te profiteren van een vereenvoudigde procedure.

Een belangrijke verandering is dat de publicatie van een design kan worden uitgesteld. Dit biedt grote voordelen voor bedrijven die hun product of innovatie nog niet direct op de markt willen brengen, maar wel alvast zekerheid willen over hun intellectuele eigendomsrechten. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe productontwerpen, modecollecties, technologie of auto-onderdelen die nog in de ontwikkelingsfase zitten.

Wat betekent dit voor jouw onderneming?

De hervorming biedt kansen én uitdagingen. Bedrijven krijgen betere bescherming en meer flexibiliteit, consumenten profiteren van lagere prijzen bij onderdelen. Tegelijkertijd blijven belangrijke vragen, met name rond AI en auteursrecht, onbeantwoord. Dit kan leiden tot onzekerheid en juridische risico’s.

 

Conclusie

De geplande hervorming maakt het designrecht moderner, digitaler en consumentvriendelijker. Voor Nederlandse ondernemers die actief zijn op de Duitse en Europese markt is het cruciaal om nu al te bekijken:

• Hoe bescherm ik mijn ontwerpen straks optimaal?
• Welke risico’s loop ik bij gebruik van AI?
• Hoe benut ik de kansen in de reparatie- en vervangingsmarkt?

Wil jeweten wat de hervorming van het EU-designrecht concreet betekent voor uw activiteiten in Duitsland en welke stappen je nu al kunt zetten? 

Neem contact op met Alpmann Fröhlich.

Zij kunnen je ook ondersteuning bieden op het gebied van:

• Merken
• Modellen
• Octrooien en gebruiksmodellen
• Uitvindingen door werknemers.