Eigendomsvoorbehoud - De mogelijkheden in Duitsland

Als leverancier van roerende zaken wordt vaak van je verwacht dat de goederen niet direct bij de levering betaald worden. Dat brengt echter het risico met zich mee dat de afnemer niet of met grote vertraging aan de betalingsverplichting voldoet en de leverancier bovendien zonder duidelijke afspraken zijn eigendom door de levering van de goederen verliest.

Een mogelijkheid om dit risico te beperken en de rechten van de leverancier veilig te stellen is het eigendomsvoorbehoud. Doel van het eigendomsvoorbehoud is, dat de verkoper zijn eigendom niet verliest, zolang de klant de geleverde goederen niet (volledig) heeft betaald. Ook in het geval van een (tussentijds) faillissement of betalingsonvermogen van de klant kan de verkoper het risico van verlies van de goederen zonder betaling beperken, zodat het eigendomsvoorbehoud in het Duits-/Nederlandse handelsverkeer een steeds belangrijkere rol krijgt.

Nederland
Indien het eigendomsvoorbehoud werd overeengekomen kan de verkoper in principe de geleverde zaak terugvorderen, als de koper nalatig is met betalen.

Zaken die aan derden toebehoren vallen niet in de boedel. Bij een faillissement geeft het eigendomsrecht de eigenaar derhalve een recht op uitzondering voor wat betreft de zaken die onder eigendomsvoorbehoud heeft geleverd.

Het probleem ten aanzien van het eigendomsvoorbehoud is echter, dat dit recht in beginsel teniet kan gaan in gevallen van natrekking, vermenging of zaakvorming (artikelen 5:14, 5:15 en 5:16 BW).  Conform Duits recht zijn er ruimere mogelijkheden dit risico te beperken.

Duitsland
Het eigendomsvoorbehoud is in het Duitse handelsverkeer een gebruikelijke en algemeen aanvaarde vorm om een zekerheid te krijgen voor de feitelijke betaling van de koopprijs. Derhalve hoef je als Nederlandse exporteur geen vrees te hebben dat dit door je Duitse afnemer als een motie van wantrouwen zal worden opgevat.

In het Duitse rechtsstelsel komt het eigendomsvoorbehoud in verschillende varianten voor.

Bij de gewone eigendomsvoorbehoud (einfacher Eigentumsvorbehalt) blijven de geleverde zaken eigendom van de leverancier zolang de koopprijs niet  volledig is voldaan.

Bij het verlengd eigendomsvoorbehoud (verlängerter Eigentumsvorbehalt) behoudt de leverancier zich niet alleen van de eigendom voor de geleverde zaken, maar ook eigendom vanuit die zaken door bewerking of verwerking ontstane producten (zgn. Weiterverarbeitungsklausel). Het verlengd eigendomsvoorbehoud regelt tevens dat vorderingen die ontstaan uit doorverkoop van de geleverde goederen, zowel bewerkt als verwerkt, bij voorbaat aan de oorspronkelijke leverancier worden overgedragen (Vorabtretungsklausel).

Als een eigendomsvoorbehoud werd bedongen dat is bedoeld om door te werken tegen de tweede koper is sprake van een weitergeleiteter Eigentumsvorbehalt. Verlängerter Eigentumsvorbehalt en weitergeleiteter Eigentumsvorbehalt zijn toegestaan voor zover de koper niet aanzienlijk in zijn handelsvrijheid wordt beperkt of de verkoper niet onevenredig zekerheid krijgt.

Indien de desbetreffende zaken verwerkt en niet betaald zijn, dan heeft de verkoper in het geval van een verlengd eigendomsvoorbehoud met "Weiterverarbeitungsklausel” niet het recht om de zaken te separeren, maar hij heeft wel een preferent vorderingsrecht.

Wil je als exporteur in Duitsland rechten ontlenen aan het eigendomsvoorbehoud, dan is het noodzakelijk dit voorbehoud deugdelijk overeen te komen. 

Tip: Mocht je algemene voorwaarden hanteren waarop je het Nederlands recht verklaard is het aan te bevelen tenminste de regelingen omtrent het eigendomsvoorbehoud conform Duits recht op te stellen en hierop het Duitse recht van toepassing te verklaren voor alle leveringen die naar Duitsland gaan. Mocht je een gewoon eigendomsvoorbehoud in je algemene voorwaarden voor leveringen naar Duitsland hebben opgenomen, dan snijd je alle voordelen af, die het Duitse recht hieromtrent biedt. Bovendien is het aan te bevelen, dat je je algemene voorwaarden in goed (zakelijk)  Duits en in het ideale geval conform de Duitse wet- en regelgeving te worden opgesteld, aangezien vele Duitse klanten dit verwachten.

Mocht je vragen hebben over het eigendomsvoorbehoud conform Duits recht, dan kunt u contact opnemen met Thomas Dillmann, dillmann@alpmann-froehlich.de, Fachanwalt für Internationales Wirtschaftsrecht (gecertificeerd specialist voor Internationaal ondernemingsrecht).